BİPOLAR BOZUKLUK

BİLGİLENDİRME TOPLANTISI NOTLARI

Bakırköy Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Bakırköy Mazhar Osman Ruh Sağlığı ve Sinir Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Raşit Tahsin Duygudurum Merkezi’nden Doç.Dr. Timuçin ORAL tarafından 6 Nisan Pazar Günü saat 13:10-15:45 arasında zevkle dinlenilen bir söyleşi yapıldı. Kendisine katılımı ve verdiği bilgiler için teşekkür ederiz. Etkinliğe 90’a yakın bipolar hasta, yakınları ve dernek üyelerinden oluşan bir katılım oldu.

Öncelikle alınan notlar ve birkaç fotoğraf ile hazırlananan bu yazıda, satırları tamamlarken eksik veya yanlışlık durumu olabilir…

GİRİŞ

13:10 Dr. Aytül Hariri açılışı yaptı ve sözü Doç.Dr. Timuçin Oral’a bıraktı. (Bundan sonra Doç.Dr. Timuçin Oral, “Dr.” olarak geçecektir.)

BİPOLAR BOZUKLUK – MANİK DEPRESİF HASTALIK

13:14 Dr. Giriş yaparak, Bipolar Bozukluk Manik Depresif Hastalık, Damgalanma ve Yaratıcılık konularının anlatılacağını belirtti.

Bir yabancı doktora yaptığı atıfla, “Hastalar hastalığı bilmenin, hekimler de tedavi etmede uzmandır” dedi. .

13:15 Resimde görülen kurbağa ve prens temalı hikayeden atıfla devam etti.

Doç.Dr. Timuçin Oral

Daha sonra ekrana bir logo geldi, Bipolar Yaşam Derneği logosuna benzer, iki(bi) ucu(polar) simgeleyen, üstteki ucu mavi renkli mani, alltaki ucu kızmızı renkli depresyonu simgeleyen Duygudurum Merkezi logosu.

13:19 Depresif dönem: mutsuz değersiz, işe yaramaz hissedilen dönemler…

13:20 Bipolar bozukluk – Manik Depresif hastalık

En kolay ve psikiyatrinin en yüz güldürücü hastalığı, çünkü deli denebilen halden tamamen normal sağlıklı duruma dönülür.

En zor, çünkü hiçbir hastalıkta sağlıklı iken sağlıksız hali tanıma o kadar zor değildir.

Bazı Klinik Özellikleri

Depresyon kadınlarda erkeklere kıyasla 2 kat daha fazla görülür. Genellikle kadınlarda ilk atak depresyon olurken, erkeklerde mani olur.

Hayat boyu genel nüfusta görülme oranı %0.4-1.6 arasındadır.

– Eğer tek bir mani atağı yaşanmışsa %90 oranında bunu bir başka atak izleyecektir.

13:22

– Yaşanan manik atakların 3’te 2’si depresyon hemen öncesi ve sonrasında ortaya çıkar.

– 10 yılda ortalama 4 atak yaşanır.

– Yaşlandıkça ataklar arası süre kısalır. Ancak tersi durum olarak, kronikleşen ataklar arası açılan durumlarda vardır.

– %5-15 oranında hızlı döngülü denilen türde görülür.

(Arada bir soru geldi, migren manik depresyon ve hasta-yakını doktor ilişkisi. Karma döngü konusunda katılımcı tarafından belirtilen sözler sonrasında, Dr. Bipolar bozukluğun psikiyatride başka hastalıkların en sık birlikte görüldüğü hastalık olduğunu belirtti. Depresyon ve mani döneminde görülmesylei seyri değişebilen, OKB, Migren, Astım, Karaciğer sorunları adları geçti..)

13:26 Kurbağa prens resminden atıfla, hem iyi bir şey, hem kötü bir şey olarak görülebilmesine dikkat çekildi, manik depresif hastalığın.

Bipolar bozukluk alt dallarına başlıklar halinde kısaca değinildi.

APA (American Physciatry Association) –Amerikan Psikiyatri Derneği tarafından yayınlanmış, tüm dünyada kabul gören ve kullanılmakta olan

DSM-IV (Diagonistic Statisitical Manual – Diag. Tanı Kriteri) kriterine göre;

Depresif Bozukluklar

– Majör Depresif Bozukluk

– Distimik Bozukluk

– BTA Depresif Bozukluk

BP(Bipolar) Bozukluklar

– BP I : Maninin depresyonla aynı şiddette geçtiği durum

– BP II : Mani hafif hipomani adında ama depresyonun daha şiddetli olduğu duru

– Siklotimi: Her ikisi de hafif: hafif mani, hafif depresyon

– Genel Tıbbi Duruma Bağlı

– Madde Kullanımına Bağlı

-BTA

DSM-IV dışında Dünya Sağlık Örgütü – WHO (World Health Organization) tarafından yayınlanmış ICD-10 (International Classification of Diseases 10) tanımlamalarına göre,

F30..

..

F39..

..

Adları da kullanılmaktadır..

13:30 Kesitsel Yaklaşım : Bipolar bozuklukta o anki durumun tedavisi olarak tanımlanıyor. Mani, hipomani, Karma, depresyon dönemlerine özel.

Atak dönemi sonrası, iyi dönemde ilaçların bırakılmaması atak tekrarlamasını engelleme için gerekli.

13:33 Mani+Depresyonun birlikte sık aralıklarla görülmesi Karma dönem olarak adlandırılıyor.

Bipolar Hastalığın doğal seyri

13:34 Gerçekte Nasıl Seyir var? Farklı dönemlerin birlik görülmesi..

Şekil üzerinde atak isimleri ve şiddetlerine dikkat çekilmesi sonrası devam edildi..

İlaç kullanmak = Hasta olmak olarak algılanır ve hastaların çoğu “iyi olmak” denince, bir daha ilaç kullanmalarına gerek kalmayacak olan günü hayal ederler.

Ancak işin sırrı, bir daha hastalanmamak için iyiyken ilaç kullanmaktır. Bu sağlanırsa, iş %70 bitmiş olur.

İyi olmak ilaç kullanmamak değildir, ama herkes gibi olmak, işini yapmaktır…

Manik Depresyonun genel olarak tanıtıldığı ilk bölüm sonrası, basında, toplumda nasıl algılanıp yansıtıldığı konusunda bir dizi noktaya dikkat çekildi.

13:36 Clinton dönemi eski Amerikan Dışişleri bakanı Madeleine Albrigth tarafından yönetim eleştirilirken Bush yönetimini manik depresif olarak nitelediği gazete haberinden atıfla belirtildi.

Her şeyi hastalıkla tarif alışkanlığı oluştu sanki. Ayıp bir durum.

– 2003 Oskar sonuçları verilirken, basında manik depresif bir gece adıyla geçiyor.

– Milliyet yazarı Tuba Akyol, kendine Manik Depresif adıyla köşe açmış. Aslında ben manik depresifim demekle mantıksızım diyor. Hastalık adını sanki marifet gibi tanımlıyor, aslında hep hakaret amaçlı.

– Spor konusunda, Murat Ersel, Altay eskiden manik depresif top oynardı, şimdi bipolar oynuyor gibi sözleri kullanmış, acaba farklı şeyler gibi.

13:40 Serdar Turgut bir yazısından manik depresif yaşamın bir anda manik aşamasında geçiş yaptım vb yazıyor.

13:42 Mimar Ayşe Puket

Manik depresif olmak bana haz veriyor yazmış.

13:44 Basında “Dali’nin Delisi” olarak sansasyonel başlıkla adlandırılan bir eylemde Dali sergisinde resimlere saldıran kişi için “Bakırköy’de “manik depresif” tedavisi görmüş ifadeleri kullanılmış. Hastalığın gerçekten kopuşu sonrası gerçekleşen olay.

13:45 Hastalık cezai ehliyet arasında bir ilişki belirten tabloya göre, belirtilen dönemde hastaneden cezai ehliyet raporu için getirilenlerin, %40’ında hastalık yokken, …,…, …, sadece %16 sının bipolar bozukluğu olduğu görülmüş.

Daha sonra birkaç manik depresif hasta ve adli durumdan bahsedildi.

13:52 SANATSAL YARATICILIKLA İLİŞKİSİ ve DAMGALANMA

Manik depresyon için damgalanma çok önemli bir sorun oluşturur. İyi iken kendilerini damgalarlar. %57 damgalanmadan çekinirken toplumdan kaçar. Uzaklaşma nedeni damgalanma endişesidir. Yakınlar hastalığı bilirken uzaklaşırken, iş yerinde de uzaklaşırlar, işyerinde bilinmesi daha çok uzaklaşma sonucunu doğurur.

Hastalar için en sıkıntılı dönem,

Mani %11

Depresyon %29

Epizod sonrası %60,

olurken,

Yakınlar için ise,

Mani %55

Depresyon %31

Epizod sonrası %14

Oranında sıkıntılı olmaktadır.

14:00 I. Oturum sonrası ara

14:15 II Oturum

Çeşitli Meslek Gruplarından Manik Depresif Kişilerin İsimlerinden bahsedildi.

Sanatçılar, Yazarlar, Şairler, Bilim Adamları, İş Adamları..

Touched with Fire adlı Yaratıcılık ve Manik Depresyon arasında bağ konusunda kitabı, Durulmayan Kafa Kitabını, Manik Depresyonla ilgili ayrıca text book yazmış yazan manik depresif Kay Redfield Jamison adı geçti.

Bir tabloda SA(Suicide Attemp), HSA(Hospitilized Suicide Attempt),

….

….

14:30 Duygudurum Bozuklukları Sanatsal Yaratıcılık ilişkisi hakkında Türkiye’de yapılan Bankacılar ve Sanatçıları karşılaştıran araştırma sonuçları sunuldu.

————Bankacılar————Sanatçılar

BPI———%***——————–%22

BPII——–%***——————–%38,9

Dep.——–%2———————–%6,1

Sonrasında 4 farklı yabancı araştırma ile ülkemizde yapılan araştırmanın karşılaştırma tablosu üzerinde konuşuldu.

Yaratıcılık ve manik arasında nasıl bir ilişki bulunduğu bilinmese de aynı kromozomların ilgili olabileceği sözü geçti.

Bu aşamada, “manik-depresif” olmayıp hastalığın adını kullanarak yaratıcı olduğunu gösterme gayretindeki kötüye kullanımlardan bahsedildi. Bu durum tersine damgalama olarak görülebilir.

Örneğin popçu Teoman’ın bu yönde gayretleri olduğu, yazdıkları ve söyledikleriyle açık seçik diline aldığı manik depresif adından bir fayda sağlama gayretinde olduğu belirtildi.

Ancak, gerçekten manik depresif olan Şair ve Yazar Lale Müldür, Slyvia Path gibi örneklerle devam edildi. Depresyon döneminde Nazım Hikmet’in yazdığı bir şiir örnek gösterildi.

Daha sonra Dr. birkaç kitap adı önerdi okunması için.

Onun Parlak Işığı – Danielle Steel, Epsilon Yayınları

Durulmayan Bir Kafa – Kay Redfield Jamison, Oğlak Yayınları

Pate Duke – A Brilliant Madness

Yaşanan acılar paylaşılır, üretilen acılar sıkar. E.Geçtan 1988

Sözlerinden bahisle Dr. albüm için manik depres sözlerini kullanan Teoman gibi kişilerin acı ürettiklerini, bunun da üretilen acıların sıkması durumuna örnek olduğu söyledi.

14:45 Newton’ın eserlerini hipomanik dönemlerde yazdığı söylendi..

Gordon Summer adlı kişinin de manik depresif olan ünlü müzisyen Sting olduğu söylendi..

14:47 SORU CEVAP KISMI

– Kalıtsal mı?

– Kalıtımla geçtiğine ilişkin çok sayıda veri var elimizde, ama birebir gösterilebildiğimiz bir şey yok. Yani annede manik depresif baba da manik depresif ise çocukların manik depresif olma olasığılı %60 civarında, ama olmama ihtimali de var. Şunu söyleyebiliyoruz sadece, manik depresif insanların sülalerine bakınca olmayanlara göre onlarınkinde daha fazla manik depresif hasta var. Bazen diğer psikiyatrik hastalıklarda görülüyor ama, o kadar da belirli geçiş yok.

– Alkol kötüleştirir mi?

– Alkolle ilişkisi şöyle. Alkolün iki türlü kullanımı söz konusu olabilir. Bir tanesi tedavi amaçlı: Hastaların bir kısmı depresif dönemlerinde iken yada manik dönemlerinde iken, alkolü yatışmak için yada yükselmek için, iyi hissetmek için kullanıyorlar. Dolayısıyla da bu, hastalığı arttırabiliyor. Dolayısıyla alkol kullanımının o dönemde hastalığı olumsuz etkilediği doğru. Alkol kullanım bozukluğu, yani alkol bağımlılığı, tıpkı migren gibi bipolar hastalarda birlikte görülen bir hastalık, kategori olarak, ama onun dışında bipolar hastlar alkol alamazlar diye bir kural yok. Meslektaşlarım bana kızmıycaklar (yakında meslektaşları vardı).

(duyulmayan soru) Eğer bipolar hasta alkol kullanıyorsa, bipolar bozukluğu tedavi edildiğinde alkol problemi kalmayabilir. Ama eğer alkol bağımlılığı varsa, alkol bağımlılığı giderek beyinde bir takım değişiklikler ve tahribat yapıp manik depresif hastalığa sebep olmuşsa, o zaman her koşulda ikisini birden ve öncelikle alkol meselesini halletmek gerekir. Ama onun dışında, manik depresif hastalar sosyal sınırlar içinde kalmak şartıyla, bunu altını çizerek söylüyorum, alkol almalarında bence bir mahzur yok. Yani şöyle, diyelim ki lityum kullanıyor, diyelimki yıllardır hastalanmadınız, diyelimki arkadaşlarınızla birlikte yemeğe gittiniz, herkes bir kadeh bir şey içiyorsa, siz diyorsunuz ki ben hastayım ben içmiycem. Bu her koşulda insanın sosyal hayatını bozan bir şey. Ben o hastaya diyorum ki her zaman, arkadaşlarınla birlikte bir kadeh bir şey içebilirsin, ama asla sarhoş olmayacaksın, asla küfelik olmayacaksın, asla hastalığı artırıcak şiddette alkol almayacaksın. Çünkü onun dışında sosyal hayatına engel olmakta o derece kötü bir şey bence..

(DinleyiciA: Bunu tedavi ettiricek bir yol var mı?) Alkol bağımlılığını zorla tedavi çok zor bir şey, yani istemeyen bir insanı (DinleyiciA: Zorla tedavi?) Türk medeni kanunun 432. maddesi onları zorla hastaneye götürüp tedavi etmeyi öngörüyor, ama bir süre, bir süre.. (DinleyiciB: Benim bir problemim oldu, AA ya bir götürün, DinleyiciA: Kabul etmiyor hiçbir şeyi, hiçbir şekilde kabul etmiyor. DinleyiciA: AA (Amatem) ya bir şekilde sokarsanız, yardımcı olurlar. DinB: Hiçbir şekilde) Belki önce kabul edeceği zemini oluşturmak, yani zorla yatış zorla tedavi bir yere kadar, çünkü tamamen hem manik depresif hastalık hem alkol bağımlılığı tamamen düzelebilen hastalıklar. Tamamen düzeldiği zaman medeni haklarını kısıtlamaya kimsenin hakkı yok, kısıtlayamazsın.

– Tegretol, dekapin gibi ilaçların etkileri neler, tedavide çok uzun süreçlerde kullanılıyor. Prospektüsleri ansiklopedi gibi olduğunu zaten görebiliyorsunuz. Bende kişisel olarak bir rahatsızlık oluşturuyor, sanki çok fazla organik zarar görüyormuş gibi hissediyorum, bunun uzun vadede yan etkileriyle ilgili çok fazla fikrim yok.

– Karbamazepine-tegretol ve valproat (dekapin) aslında anti-epileptik olarak keşfedilmiş olan, yani sarayı durduran ilaçlar olarak için keşfedilmiş olan ama manik depresif hastalıkta etikili olduğu gösterilen olan ilaçlar, dolayısıyla onlar kullanılıyorlar. Uzun vadede karaciğere toksik olmak, karaciğere zarar vermek ihtimalleri var tabii, ama zaten, hekiminizin işi bunu kontrol etmek, belli aralıklarla bunu denetlemek. Prospektüsler çok fecii haklısınız, Sağlık Bakanlığı yeni aldığı bir kararla prospektüsleri hastalar için hale getirdi. Yakın bir zamanda prospektüsler sadece sizlerin anlayacağı biçimde olacak. Hekimlerin anlayacağı biçimde olmayacak, şimdikini yeni başlayan bir asistanda çok zor anlayabilir, bazısı öyle çünkü, ansiklopediler gibi. Prospektüs okumamanızı öneririm, prospektüs ve internet şöyle bir zarar veriyor, okumanızda bir zarar yokta, okuduktan sonra okuduklarınızlarınızı hekiminize tartışmadan uygularsanız çok feci sonuçlara uğranıyor. Eğer görürseniz bunu alıp kesip götürüp doktorla konuşmak mümkün: bu öyle diyor sen böyle diyorsun nedir? Bir hastama lityum saç dökülmesi yapmaz demiştim: (hasta) bu nedir dedi, (:lol: :)) getirip önüme bir tomar kağıt attı, İnternetten indirmiş, lityumla saç dökülmesinde vaka bildirimi diye bir psikiyatri dergisinde yayınlanmış. Artık internet var ve mertlik bozuldu, böyle kolay değil, doktorları doktorları suçlama var. Anlatmak gerekiyor, bende anlattım, yani vaka takdimi yapabilecek kadar nadir bir şey olduğu için yayınlanmış. Dolayısıyla prospektüs konusu öyle..

– Madde bağımlılığı, madde kullanımı bipolar bozukluk tetikleyici olduğu ilişkisini merak ediyorum.

– Madde kullanımı konusunda alkol kullanımının tam tersini düşünüyorum. ASLA ve kataa hiçbir madde kullanılmamalı, ectaxy, essrar, kokkain, bir tek miligramının bile kullanılmaması gerektiğini düşünüyorum, hani arkadaşlar kullanıyorlar bende bir nefese çekeyim demenin, tersine çok zararlı olduğunu düşünüyorum, çünkü tamamen beyin biyokimyasını bozuyorlar ve hastalığa (etkisi) yangını söndürmek için üstüne benzin dökmek gibi, parlar, hatta patlar.. Onun için madde kullanımından mümkün olduğu kadar uzak durulmalı ve uzak durulmak için çaba harcanmalı. Çok kolay olmadığını biliyorum, ama hani ara verip arkadaşlarla bir kadeh bir şey içeyim rahatığında olan değil birşey madde kullanımı, mümkünse hiç kullanmamak gerekiyor.

– Meditasyon ve yoga gibi uygulamaların tedaviyle birlikte kombine edildiğinde etkin sonuçlar verdiğine ilişkin bazı bilgiler var. Bu konuda bilgi almak istiyorum.

– Yoga ve diğerlerine gelince, alternatif tıbbın yada tamamlayıcı tıbbın adı üstünde tamamlayıcı olmak şartıyla tamamlayıcı kullanılabileceğine inanıyorum. Onun için, onlara alternatif tıp denmesine karşıyım, çünkü alternatif başka bir seçenek demek, yani bu seçeneğin yerine başka bir seçeneği koyuyorum demek, koyarsanız onun sonuçlarına katlanırsanız. Hastanın bütün ilaçlarını kesip yerine ona akupunktur yaparsanız bütün sonuçlarına katlanırsınız. Ama, tamamlayıcı olarak kullanılmalarında hiçbir mahzur yok.Tabiiki, hasta tedavisini oluyorken, daha çok fayda görüyorsa yoga yapabilir, akupunktura gidebilir, başka yardımlar alabilir, hiçbir mazhuru yok. Aynı şey dini telkin için geçerli, hastalarımızı öyle hocaya götürürler.., inanan bir insan hocaya gidebilir, dua edebilir, .., ama hoca diyorsaki kes bu ilaçları ben seni duamla iyileştiricem, o zaman o hoca şarlatandır. O şarlatanların bir kısmı, … suların içine, nörodol damla damlatarak içiriyorlar.. Onları biliyorum onları siz bilmiyorsunuz, onlar bize geliyorlar çünkü, .., onlar şarlatandır. Ben eğer bu dini telkinler hiçbir işe yaramaz dersen bende şarlatanım, çünkü ikisi apayrı şeyler, insan inanç dünyasında neye inanıyorsa inansın beni ilgilendirmez, hatta faydası olur. Ama siz faydası olacak diye kes bu ilaçları kapanda manzilde tarikata 15 gün filan, bunlar akılla ilimle bağdaştırılıcak hal değil.. (Soru: Hocaya gitme düşünüldüğü zaman doktora gitme gecikiyor..) Bir kısmı doktora gidinceye kadar gidiyorlar gecikiyor evet, onda haklısınız, ama bir yandan doktora giderken bir yandan da dini telkin alanlar var, hiçbir mahzuru yok. Birde tabii, dini telkine başvurdukları nokta genellikle çaresiz hissettikleri nokta. Doktora da gidiyoruz hastalık da sürüyor, (Dinleyici: Ben bu konuda 1 yıl doktora geç gitmişim) Doğrudur, o kısımda haklısınız, mümkün olduğu kadar önce gitmek gerekiyor, oyalanmadan, orada hemfikiriz, ama ondan sonra gitmek istiyosanız da gidin..

– Bipolar bozukluğun zeka seviyesiyle bağlantısı nedir, sağlığı yerinde olan insanlardan zeka üstünlüğü var mıdır? Doğuştan olması veya sonradan ortaya çıkması durumu nedir?

– Yok, yani ne manik depresif hastalığın, ne şizofrenin zekayla uzaktan yakından hiçbir alakası yok. Zeki insanlarda manik depresif olurlar, olmuşlardır, zeki olmayan insanlar var, onlarda da manik depresyon görülebiliyor. Sadece hastalığın seyri değişiyor, oluş şekli değişiyor. Bir fark ve üstünlük yok.

– Unutkanlık ve alınan ilaçlar ile lityum dekapin etkisini merak ediyorum?

– Unutkanlığa karşı zihni çalıştıracak şeyler, birtakım hafıza jimnastikleri çok etkili olur, iyi şeyler bunlar, bir takım vitaminler ve türevleri görece etkisi vardır, onları ihmal etmemek lazım.. Üçüncüsü ilaçların bazıları unutkanlığa ve dalgınlığa katkısı olur, sizin vereceğiniz bilgiler çok işe yarar.

– Hatırlamaya lityum ve diğer ilaçların etkisi depresyon/mani dönemlerinde nasıl olur?

– Unutma depresyonda daha çok olurken hatırlama manide olur. Kişilerin hafıza durumu açısından, unutkanlık açısından doktora verilen bilgiye bağlı tedavide değişiklikler yapılır. Psikiyatride kan alma ve ölç mümkün değil, görüşme sürekli ve düzenli hekim takibi, şikayetlerin aktarılması önemli.

Temel olarak, başka kişilerin aynı ilaçlardan farklı etkilenmesinden hastalığın biyokimyasal sebepli olduğu açık.

Lityum, bipolar bozukluk için aspirin, penisiline benzer temel bir ilaçtır. Ancak uygun olmayınca, sıkıntı olması halinde yerine başka ilaç verilebilir. Yapılan meslek ve seçilen ilaçlar önemlidir, örnek olarak hassas bir iş yapan beyin cerrahı biri için yan etkiler ve seçilen ilaçlar.

– Bipolar hastasının yapması yapmaması gereken meslekler var mıdır?

– Biz bu hastanede ne yapıyoruz, onu söyleyeyim, biz bu hastanenin sağlık kurulunda, polis, hakim, savcı, doktor, ilkokul öğretmeni, ciddi ağır bir psikiyatrik rahatsızlık geçiriyorsa ona o mesleği yaptırtmıyoruz. Ama çok ağır hastaneye yatmayı gerektiren ve hem kendi mesleğinin hem içinde bulunduğu ortamla ilişkileri bozan şeylerse bunlar o zaman. Ama değilse, manik depresif bir hastalık tamamen sağlıklı dönemleri olan, sağlıklı dönemlerinde son derece yaratıcı ve çalışkan olan, hiçbir şeyi olmayan sanki ve niye şu mesleği veya bu mesleği yapamasın bir kuralı olsun. Tabii ki benden farklı düşünen meslektaşlarım vardır. Ama bence her mesleği yapabilirler, hastalığın karakteri önemli, sık hastalanıyorsa, problemler yaşıyorsa, hızlı döngülüyse, hem kendisine hem mesleğine zarar veriyorsa, o zaman yapmayacaktır, ama onu da koruyan yasalar var.

– Bipolar bozuklukta EKT (ElektroKonvulsif Terapi) kullanım durumu nedir?

– Kafa karıştıran uzun bir konudur. Adı elektroşokla eş olduğundan sevimsizdir, ancak hayat kurtarıcıdır. Ağır durumdaki depresyon dönemlerinde EKT hayat kurtarıcıdır. Mani çok uzun sürmüşse, ağır ise kullanılması gerekebilir.

Geçici unutkanlık yapar, 3-5 ayda eski haline döner. EKT, lityum-dekapin gibi ilaçların uzun dönemde yaptığını daha kısa sürede yapar. Beyinde sinir hücreleri uçlarında reseptörler vardır, EKT çok kısa sürede dinginleşmesi durağanlaşma sağlar.

– MR- EEG tetkiklerinde gelişmeler nasıl?

– Bazen hastalık çok belirgindir. Gerekmiyorsa MR-EEG yapılmaması taraftarıyım. MR-EEG-Tomogrofi de tümor tanısı, Alzheimer hastalığında olduğu gibi tanıda net büyük farklar görülmez. Ancak, PET(Pozitron Emisyon Tomogrofi) ile ufak ipuçları elde edilmiştir, henüz sadece %60 şöyle gibi bilgiler var. Ancak bire bir bulunmuş bir sonuç yok, 22. kromozom gibi.

– Her bipolar lityum almalı mıdır?

– Hayır. Dekapin, tegretol yada antipsikotikler de alınabilir. Ancak, korunmak için her bipolar en az 1 ilaç içmek zorunda, çünkü hastalık tekrarlayabilir. Lamictal adlı anti-epilepsi ilacının ise depresyonu engellediği gösterilmiş, fakat maniyi engellemediğinden tek başına kullanılmaz. Başka bir ilaçla beraber alınır.

– Hastaya nasıl davranılmalı? Evden çıkmıyor, tedaviyi kabul etmiyor, ne yapmalı?

– Tedaviyi kabul etmeyen hastayı önce evden çıkarıp, tedavi şartları oluşturulmalı. Tedaviyi istemezken aslında kendisi değil. Evden çıkarıp tedaviye ikna denenmeli.

– Tedaviyi kabul etmeyen hastanın yemeğine gizlice ilaç katmaya nasıl bakıyorsunuz?

– Hastaya isteği dışında ilaç verilmesini onaylamıyorum. Ancak sadece, zorla hastaneye yatırma, polis zoruyla evden çıkarma gibi yollar yerine tedaviyi kabule ikna etme için bir araç olabilir.

– Hamilelik durumunda ne yapılır?

– Kesinlikle ilaç kullanılmamasından yanayım. Ancak ilk 3 aydan sonra, dikkat edilerek lityum kullanılabilir. Dekapin ve Tegretol ise hamilelikten birkaç ay evvel bırakılmalıdır. Hamilelik kararı verilmişse, en son atak sonrası birkaç hastalık dönemi geçirmeyi deneyelim diyorum. Çünkü gösterildi ki, lityum, dekapin ve tegretol beyini tamir ediyorlar. Beyin ağaç dallarına ve yapraklara benzetilirse, lityum ve tegretol gibi ilaçlar ile ağaçların dallarının- yaprakların yeşillendiği bir ortam oluşur. Ama dallar kurursa hastalık tekrarlar.

– Tiroid bezi ve bipolar tedavisi ilaçları: lityum etkisi?

– Eski anlayışta tiroid sorunu olduğunda ilacı keserdik. Yeni anlayış ise, ilacı kesme devam et ama tiroid tedavisi de başlasın. Ancak hem tiroid bezi, hem titreme ve sık idrar çıkma vb şikâyetleri varsa, o zaman yerine başka ilaç seçimi düşünülebilir.

– Bipoların ve yaşla ilişki durumu nedir? 54 yaşında olan hastanın bir yakını soruyor.

– George Winecod, bastığınızda söner gider der. Ama bazı hastalarda kronikleşip sıklaşır. Hastaları iyi korunmaları halinde, %80-90 kadar korunabilir. İlacın bırakıldığı her dönem hastalığa, beyine zarar verir.

– Depresyon ve mani oluşu ile yaşam olayları arasında ilişki?

– Bu konuda bire bir bağlantı yok. Ama, uykusuzluk hastalığa düşman; uykusuzlukla beyin kimyası bozulur, esrar alma gibi. Büyük çalkantılar olmamalı, ağır ishal gibi durumlar etkileyebilir. Uyku hijyeni konusuna kafa yorulmalı, poliklinikte 5 dakikada ilaç azaltma artırma dışında, uyku için önlemler alınmalı. Yatmadan önce yenilen yemekler, izlenen tv gibi. Örnek olarak, uyku yoksa da yatakta gelmesi beklenmemeli, çıkıp başka bir şey yapılmalı, kitap okunmalı,.., sonra yatılmalı.. (Bkz. Uyku Hijyeni Nedir?)

– Sigara bipolar bozukluk ilişkisi?

– Sigara ile bire bir bağıntı yok. Ama farkında olmadan karaciğer enzimlerini artırarak ilacı etkisizleştirir.

– Sigara bırakma programı, zyban?

– Zyban aslında bir antidepresan, efexor gibi. Sigara bırakmaya etkisi nedeniyle o yönde reklamı yapıldı. 2 etkisi var, manik depresyon hastalarında maniyi tetikliyor, daha önemli durumda, epilepsi hastalarında epilepsi eşiğini düşürür. İlaç şirketi Türkiye Psikiyatri Derneği tarafından uyarılmasına rağmen reklam için sigara konusunu kullandı.

– Kafein bipolar ilişkisi?

– Kafein tetikleyici olabilir, ama miktarı önemli. Hastalar etkileyebileceğini biliyorlar, ama bilerek o amaçla alabilen bile var.

– Hastalık sırasında araba kullanılabilir mi?

– Hiçbir engel yoktur, ancak manik döneminde, ilaçlar ağır ise araba kullanmayın.

– Bipolar bozukluk obsesif etkileri nedir?

– Bipolar bozukluk – OKB(obsesif kompulsif bozukluk) bir arada olabilir. Bazen normal dönemlerde obsesif belirtiler gösterilebilir, bazılarında manide temizlik vb takıntılar olur, bazılarında depresyon sonrasında benzer şeyler olur.

– Doktor-hasta görüşmesi

– Doktora verilecek bilgiler çok önemlidir, tedavi edenlere o anki haliniz, sizin özellikleriniz bilgisi verilmeli.

Psikiyatride konfeksiyon yoktur, terzilik vardır.

-İstemsiz hastaneye yatışlar nasıldır?

– Hastaneye istemsiz yatışlar artık hastanede (Bakırköy’de) bulunan hakim kararıyla oluyor. Hakim mahkeme edip karar veriyor. İsteği dışında yatan herkes dava edebilir.

– Çalıştığımız kurumda tersleniyorum. Ne yapmalıyım?

– Damgalama gibi konular TV başka organlarda anlatılmalı. (??)….

– Damgalama ve toplantı sonu..

1.Ne yaparsan hastalıktan biliniyor.

2. Hastaya kırılacak eşya muamelesi yapılıyor. Soğuksu içme hasta olursun, gece diskoya gitti hemen mani oldu gibi.

Öyle bir şey yok, sağlıklı dönemde herkes sağlıklı.

15:45

BİTİŞ…

Doç. Dr.Timuçin Oral toplantı sonunda dernek topluma karşı dertleri anlatacakları bir platforma dönüşürse çok şey yapılabilir diye sözlerini bitirerek mikrofonu kapanış için Bipolar Yaşam Derneği başkanı, Şahver Tanyol Özdemir’e verdi.

Dernek başkanı: Hocam kadar profesyonel içinde olmasam da bipolar ile hem dernek başkanı hem içinde yaşayan olarak, herkesi sevdiğini söyledi. Dernek yönetimi olarak, katılanlara, destek olanlara, etkinlik ve diğer çalışmalarda emeği geçenlere adlarını sayarak teşekkür etti.

Başta söyleşiyi yapan Doç.Dr. Timuçin Oral olmak üzere, hazırlayanlara ve özelikle de katılanlara

TEŞEKKÜRLER

Bipolar Yaşam Derneği